Vì sao điểm thi môn Lịch sử thấp?

33 năm dạy Lịch sử cấp THCS, thầy Nguyễn Văn Lực, giáo viên trường THCS Trịnh Phong (Diên Khánh, Khánh Hòa) phân tích lý do điểm Sử thấp.

Trong kỳ thi THPT quốc gia 2019, 70% số bài thi Lịch sử điểm dưới 5, điểm trung bình môn là 4,3, thấp nhất trong 9 môn thi. Ngược lại mấy năm trước, điểm trung bình Lịch sử rất thấp, năm 2016 là 4,49; năm 2017 là 4,6; năm 2018 là 3,79. Tại sao điểm Lịch sử luôn thấp như vậy?

Phổ điểm môn Lịch sử năm 2019.

33 năm dạy Lịch sử ở trường THCS, tôi rất buồn trước thực trạng này, luôn đau đáu câu hỏi có phải học sinh quay lưng với Lịch sử? Bình tĩnh suy xét thì kết quả đó diễn ra theo đúng quy luật của cuộc sống.

Thực tế, đa số phụ huynh xem nhẹ môn Lịch sử nếu không muốn nói là xem thường, vì cho rằng học sử để biết vậy thôi chứ không ứng dụng gì trong nghề nghiệp tương lai (chỉ cần thiết nếu học để đi dạy hoặc nghiên cứu sử). Vì thế phụ huynh không quan tâm, chỉ đầu tư cho con học Toán, Lý, Hóa, Tiếng Anh… để dễ chọn ngành nghề, có cơ hội việc làm tốt hơn. Điều này không trách được phụ huynh, rất thực tế, thực dụng. Nói cách khác quy luật của cuộc sống là vậy.

Về chương trình, sách giáo khoa, tôi cũng như nhiều thầy cô dạy Sử cho rằng quá nặng nề, chi tiết, bắt các em phải nhớ quá nhiều, cách kiểm tra vẫn là học thuộc lòng. Nội dung sách giáo khoa Lịch sử đậm chất báo cáo chính trị, nghiêng về sự kiện với những chiến dịch, trận đánh, ta tiêu diệt bao nhiêu tên địch, bắn rơi mấy máy bay, xe tăng, tàu chiến… Sự kiện đó còn diễn ra ngày tháng năm nào…

Nhiều phụ huynh, học sinh nói đùa, nhưng thật xót xa rằng: “Dân ta phải biết sử ta, nếu mà không biết thì tra Google”. Rõ ràng chúng ta sai lầm về chương trình, sách giáo khoa, cách kiểm tra, thi môn Lịch sử là nguyên nhân tất yếu học sinh chán học từ bậc THCS chứ không phải chỉ có học sinh lớp 12.

Vừa rồi khi kiểm tra bài cũ, tôi hỏi học sinh lớp 9 thế này: “Em cho biết sự kiện lịch sử nào đánh dấu thắng lợi của cách mạng tháng Tám năm 1945 đạt đến đỉnh cao?” thì không em nào trả lời được. Tôi tiếp tục gợi ý đó là ngày lễ Quốc khánh của nước ta, các em cũng lặng thinh.

Cuối cùng tôi tự trả lời đó là sự kiện ngày 2/9/1945 tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), trước hàng chục vạn đồng bào, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tôi kết luận là học sinh không quan tâm, chứ câu hỏi không khó vì tôi mới dạy các em tiết học liền trước.

Phổ điểm môn Lịch sử năm 2018.

Học sinh chán Sử còn do phương pháp giáo dục sai lầm. Từ trước đến nay chúng ta vẫn giáo dục theo hướng tiếp cận nội dung mà chưa chuyển sang tiếp cận năng lực. Nhồi nhét mớ kiến thức có sẵn vừa nặng về học thuộc ghi nhớ, vừa nặng về tuyên truyền mà không biết áp dụng vào đâu sẽ gây nhàm chán cho người học.

Dạy Lịch sử theo tôi là truyền cho học sinh cái tinh thần của dân tộc, cái hồn của núi sông, lòng biết ơn với tổ tiên qua những nhân vật lịch sử thì mới khắc sâu và đọng lại trong các em, chứ không phải những số liệu khô khan, diễn biến dài dòng của những trận đánh, chiến dịch…

Là giáo viên Sử, tôi tự nhận một phần trách nhiệm do chưa đủ tâm huyết để gây hứng thú, kéo học sinh về với quá khứ hào hùng của cha ông. Với 1,5 tiết Lịch sử một tuần với cấp THCS thì thật khó, rồi còn dự giờ, thao giảng, hội giảng, sinh hoạt chuyên môn cụm.

Thật buồn khi đồng nghiệp chỉ chăm chăm đánh giá giáo viên có truyền thụ hết kiến thức trong sách giáo khoa hay không, dạy còn thiếu ý này, ý khác, ý này là trọng tâm, ý kia là cơ bản, có liên hệ, có lồng ghép, có tích hợp, có giáo dục kiến thức, rèn kỹ năng, giáo dục thái độ tình cảm… để đánh giá xếp loại tiết dạy, chứ không xem học sinh có hiểu bài hay không?

Lịch sử suy cho cùng là câu chuyện kể về quá khứ, vậy dạy miễn làm sao học sinh thích thú nghe câu chuyện là đủ rồi, từ đó sẽ lắng đọng dần trong tâm hồn các em một cách tự nhiên mà không phải nhồi nhét bắt học thuộc lòng. Mong Bộ Giáo dục và Đào tạo hãy để cho giáo viên tự do sáng tạo kể lại câu chuyện lịch sử, tất nhiên đó là sự thật.

Nguyễn Văn Lực