Cách cô giáo dạy học sinh lớp 1 phát âm các chữ “c/k/qu” đều thành một âm là ‘cờ’ thay vì lần lượt là “cờ/ca/quờ” như thông thường khiến nhiều phụ huynh thắc mắc và không khỏi băn khoăn về việc học của con em mình.
Xét về mặt ngữ âm, cả ba chữ cái “c”, “k” và “q” đều mang âm “cờ”. Điều này những ai đã học đại học chuyên ngành Ngôn ngữ, Ngữ văn đều biết. Nhưng đó là trình độ đại học và thuộc chuyên ngành có liên quan đến ngôn ngữ. Còn đối với học sinh lớp 1, có cần thiết phải dạy các em điều ấy hay không?


Khi tiếng Việt được dùng làm ngôn ngữ chính thức trong nhà trường phổ thông, mọi người đều đọc chữ cái “c” là “cờ”, chữ cái “k” là “ka” và chữ “q” là “quy” hoặc “cu”. Sau này khi đất nước tạm thời bị chia cắt thì giáo dục hai miền vẫn đọc như vậy, tuy cách đánh vần và âm có khác chút đỉnh. Ví dụ từ “cá”, ở miền Bắc dạy đọc là “cờ – a – ca – sắc – cá” (đọc âm đầu trước, âm chính sau), còn ở miền Nam dạy đọc là “a – sắc – á – cơ (“cơ” chứ không phải “cờ”) – á cá”.
Cách dạy đánh vần tuy có khác nhau, nhưng có những điểm giống nhau. Đó là không có giáo viên tiểu học nào dạy học sinh đánh vần từ “ký” là “cờ – y – cy – sắc – ký”, hoặc “y – sắc – ý cờ – ý – ký”. Mà cách đánh vần từ “ký” luôn là “ca – y – ky – sắc – ký” hoặc “y – sắc – ý ca – ý – ký”. Và học sinh cũng được giáo viên dạy chữ cái “k” luôn đứng trước các nguyên âm: “i”, “e”, “ê” và “y”. Còn chữ cái “c” đứng trước các nguyên âm còn lại: “a”, “ă”, “â”, “o”, “ô”, “ơ”, “u”, “ư”.
Riêng chữ cái “q”, không học sinh nào trước kia được giáo viên dạy mang âm “cờ”. Học sinh chỉ được dạy chữ cái “q” luôn đi chung với chữ cái “u” và đọc là “quờ” (miền Nam đọc là “quơ”). Ví dụ từ “quả” đánh vần là “quờ – a – qua – hỏi – quả” (hoặc “a – hỏi – ả – quơ – ả – quả”). Chứ học sinh không hề biết cách đánh vần lạ lùng “cờ – u – cu – a – coa – hỏi – quả”.
MỘT SỐ TIẾNG ĐỌC KHÁC “LUẬT XƯA”
Tiếng | Cách đọc | Ghi chú |
dơ | dơ – dờ – ơ – dơ | Đọc nhẹ |
giơ | giơ – giờ – ơ – giờ | Đọc nặng hơn một chút |
giờ | giờ – giơ – huyền – giờ | |
rô | rô – rờ – ô – rô | Đọc rung lưỡi |
kinh | cờ – inh – kinh | Luật CT: âm “cờ” đứng trước i viết bằng chữ “ca” |
quynh | Quynh – cờ – uynh – quynh | Luật CT: âm “cờ” đứng trước âm đệm phải viết bằng chữ “cu” và âm đệm viết bằng chữ u. |
qua | Qua – cờ – oa – qua | Luật CT: như trên |