Khi thực hiện tự chủ, bỏ cơ quan chủ quản, Nhà nước sẽ đặt hàng đào tạo một số ngành đặc thù và vẫn sẽ đầu tư và có nhiều chính sách về học bổng, học phí cho các trường.
Trả lời các ý kiến của đại biểu Quốc hội góp ý về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học trong thực hiện tự chủ, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho rằng, tự chủ là tốt, tạo điều kiện thuận lợi cho các trường, nhưng không phải trường nào cũng giống nhau.
Theo Bộ trưởng Nhạ, có trường điều kiện phát triển tốt thì yên tâm, nhưng có những trường chất lượng chưa đảm bảo thì vai trò quản lý về chất lượng từ chỉ tiêu đến quá trình tổ chức đào tạo đến đầu ra, gắn với nhu cầu sử dụng phải hết sức quan tâm. Chính vì vậy, trong dự thảo trách nhiệm giải trình thông qua kiểm định trường và kiểm định chương trình phải được coi trọng.
Bộ trưởng Nhạ cho biết, Bộ chủ quản chịu trách nhiệm quản lý nhà nước tập trung vào chiến lược quy hoạch, kế hoạch và các quy chuẩn chất lượng, tăng cường kiểm tra giám sát, vai trò thực thi, quản trị là thuộc về nhà trường. Như vậy rất tách bạch giữa chức năng quản lý nhà nước với chức năng quản trị của nhà trường, giữa tự chủ, trách nhiệm tự giải trình với kiểm soát chất lượng.
Bộ trưởng Nhạ cho rằng, quá trình tự chủ phải thực hiện có lộ trình theo từng bước. Hiện nay Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo thí điểm chọn trong số 23 cơ sở giáo dục đại học tự chủ theo Quyết định 77 để tiếp tục triển khai giai đoạn về tự chủ cao hơn là không còn bộ chủ quản. Bộ đã trình Chính phủ thí điểm 3 trường đại học (Trường ĐH Kinh tế quốc dân, Trường ĐH Kinh tế TP HCM và Trường ĐH Bách khoa Hà Nội xây dựng đề án không trực thuộc cơ quan chủ quản (Bộ GD-ĐT)) theo cơ chế bỏ chủ quản.
“Bộ Giáo dục hiện nay tiếp tục cho 36 trường ĐH thực hiện thí điểm và chúng tôi đẩy mạnh quá trình thực hiện tự chủ theo hướng không chủ quản, rất mong các bộ, ngành khác thực hiện để làm sao tự chủ phải thực sự thực chất để hạn chế can thiệp hành chính. Tất nhiên, trong quá trình tự chủ phải bao gồm quá trình giám sát chất lượng và có lộ trình”– Bộ trưởng Nhạ nói.
Bộ trưởng Nhạ nhấn mạnh, tự chủ không có nghĩa là nhà nước không có trách nhiệm, đầu tư về tài chính, đặc biệt là những trường đại học vùng mà sẽ vẫn có đầu tư, có nhiều chính sách về học bổng, học phí; có những ngành đặc thù, nhà nước sẽ có chính sách đặt hàng theo nhu cầu của xã hội.
Hội đồng trường phải có quyền
Đối với các ý kiến về Hội đồng trường, Bộ trưởng Nhạ cho rằng, Hội đồng trường không thực hiện quyền thì không thực hiện được tự chủ đại học. Hiện nay, Hội đồng trường vẫn chưa thực quyền về trách nhiệm cũng như quyền hạn.
Theo Bộ trưởng Nhạ, Hội đồng trường mà một số đại biểu nêu phải là cơ quan thực quyền cao nhất, nhưng theo ông Nhạ, thực quyền không có nghĩa là cơ quan làm công tác quản trị mà tập trung vào các nhiệm vụ về định hướng quyết định những vấn đề lớn và giám sát trong một chừng mực nào đó.
Hoạt động của Hội đồng trường không đi sâu vào những công việc có tính chất quản trị chi tiết mà đấy là trách nhiệm của Ban giám hiệu.
“Trong Hội đồng trường, các thành viên không nhất thiết đảm bảo cơ cấu hình thức, điều quan trọng là những người tham gia Hội đồng trường phải thực sự là những người có năng lực, những người có tâm huyết và có trách nhiệm với nhà trường”– Bộ trưởng Nhạ nhấn mạnh.
Bộ trưởng Nhạ cho biết, dự kiến 70% cơ cấu trong Hội đồng trường những người hoạt động trong nhà trường và khoảng 30% những người ở bên ngoài trường. Những người này, không có nghĩa là không am hiểu gì về trường mà phải am hiểu và có chuyên môn chuyên sâu ở các lĩnh vực khác nhau, họ có thể là doanh nghiệp, những nhà quản lý có kinh nghiệm, chuyên gia về ngành nghề đào tạo của trường… nhưng phải thực sự có đóng góp và có trách nhiệm đối với hoạt động của Hội đồng trường.
